Эртте- эртте бир тул къатынны жашы болгъанды. Ол жаш бир жолда анасына айтханды:

-Анам, манга бuр бишлак кесек бер.

Анасы:

-Берейим, жаным, дегенди.

Жаш, бишлак кесекни да алып, суу бойнуна баргъанды. Ол заманда эмеген суугъа келе болгъанды. Жашчыкь эмегенни кергeнди да, бишлагъын алып, сыгьып тебрегенди. Эмеген, жашчыкъны не бла жубаннганына сейирсине, аны къатына келгенди. Жашчыкь, сыкъгъанында, бишлакъдан суу чыгъаргъанды.

Ол заманда эмеген бек къоркъгъанды. Жашчыкъны къолундагъы бишлакь болгъанын эслемей, акъ таш сун нганды да, ташны сууун сыгъып чыгъарады деп, сейиир зтгенди. Сора жашчыкь эмегеннге:

-Мени аркъанга миндир да, суудан етдюр, дегенди.

Эмеген жашчыкъны айтханын этгенди, сууну. бирси жанына етдюргенди.

Жашчыкь эмегенни къоркъгъанын кергенди, аны бла безиррге мурат этип, айтханды:

-Мен уллу иш бла сизге барама, аркъанга кетюр да, эмегенле тургъан жерге элт.

Дашчыкъны керти да къарыулу, кючлю болгъаннга санап, эмеген анга борч салгъанды. Йчинде да сууу бла гыбытны аркъасына атханды, жашчыкъны бойнуна мин диргенди, кетюрюп, эмегенлеге баргъанды.

Ол заманда эмегенле нени юсюнден эсе да даулаша болгьандыла. Суугъа баргъан негерлери жашчыкъны ке тюрюп келгенин кергенлеринде, бек къууаннгандыла.

-Ой, сен бизге нечик татлы къабынчыкь келтиресе! дегендиле. Жашчыкъны кетюрюп келген эмеген, бек къоркъуп:

-Сабырланыгъыз! Ол адамланы пелиуаныды, бизге оноу бла келеди. Суу бойнунда бу адам ташны сыгъып, сууун чыгъара тургъанлай кергенме. Мени къатымда аны беи деменгили, онглу болгъанын ыергенщмде, мен аны буй ругъуна бой салгъанма, аны излегенин толтургъанма. Сиз да аны ачыуландырыргъа кюрешмегиз, бизни барыбызны да къырып салыр, дегенди..

Эмегенле жашчыкъгъа тиймегендиле. Жашчыкь эме генледе бир къауум кюнню тургъанды.

Бир жолда эмегенле жашчыкъны сынаргъа деп, оноу лашландыла. Анга геммеш гыбыт берип, суу келтирирге суу бойнуна жибергендиле. Жашчыкь къоркъмагъанды да, геммеш гыбытны да альп, суугъа кетгенди. Эмегенле аны ызындан жашыртын къарагъандыла.

Жашчыкь эмегенлени алдаргъа умут этгенди. Къы мыжа болгъунчу тешиннгенди, кийимлерин суу жагъада къойгъанды, кеси уа геммеш гыбытны да алып, суууну ор тасына киргенди. Гыбытны кепдюрюп тебирегенди. Кеп заман озгъанды, алай ахырында геммеш гыбытны кепдю рюп, теп тегерек этгенди. Башын къаты къысханды. Ар къасына кетюрюп, суудан чыгъаргъанды, жюгюн жагъада зыгъыр юсюне атып, кийиннгенди.

Ол геммеш гыбытны сыртына салып, акъырын акъырын эмегенлени дорбуну таба тебрегенди.

Эмегенле уа жашчыкъны неле этгенине къарап туруп, энди геммеш гыбытны суудан толтуруп, алып келеди деп, бек къоркъуп, сейирсинип, къарап тургъандыла. Ол ке зюуде сакь жауун жетип келе болгъанды. Эмегенлени алай сейирсинип, къоркъуп къарагъанларын эслеп, жашчыкь биягъыланы алдаргьа умут этгенди. Келтире келип, гем меш гыбытны езен жерге атып жибергенлей, сакь жауун жетип, тийрени басханды. Жашчыкь жауунну жауа тур гъаны бла хайырланып, гыбытны башын бошлагъанды. Жауун бошалыргъа, гыбытны да жели чыгъып тауусул гъанды. Жашчыгьа, акъырын акъырын атлай, кюле кюле, дорбуннга баргъанды. Аны дорбуннга киргенин керюп, эме генле бирем бирем ары жыйылгъандыла.

Эмегенлени таматасы, жашчыкъны къатына келип:

-Адам улу, ахшы улан, суу келтирмей нек келген се? деп соргъанды. Жашчыкь, хыликке этип кюле:

-Суу келтирмей, келген дегенинг а неди? Суу келтир меген эсем, ол баргъан ырхыла неледиле? деп, ырхыла ны кергюзтгенди.

Эмегенле бютюн да бек къоркъгъандыла да, геммеш гыбытха къарагъандыла, алай аны ичинде сууу болмай, кеси да жибип, аны тегерегинде уа жууукь келленч керген диле. Келип, таматаларына айтхандыла.

Олсагъатда жаугъан жауун жашчыкь, келтире келип, жерге атхан гыбытны ичинден тегюлген сууду деп, Эмегенле бек къоркъгъандыла.

Тамата эмеген жалынып соргъанды:

-Да, адам улу, ахшы улан, сен бизни суугъа алдырып къоя эдинг да. Алай нек этген эдинг?

Жашчыкъ:

-Да, сиз мени бош масхарай эдигиз: адам улуда къонакъны жумушха ийген адет жокъду. Алай мен, аны ючюн сизни бла селеше турмагъанлай, баргъан эдим. Эмеген улулары мени ал.лыма чыгъып къарагъанлары асыу тийип, жюрегиме жетди да, андан этдим. Си.зни къай гъыландыргъан эсем, айып этмегиз, алада терслиг а кеси гиздеди, дегенди.

Ол кюнден башлап, эмегенле жашчыкъдан бек къор къуп, аны сыйлы керюп тебрегендиле.

Андан сора да бир талай кюн озгъанды.

Эмегенле биягъы къонакъны энтда да бир сынаргъа умут зтгендиле. Жашчыкь жукълап тургъан заманда, аны коюне къайнар суу къуяргъа оноулашхандыла. Ала алай оноулаша тургъанларында, жашчыкь кезлерин къысып, жукъламай, оноугъа тынгылап тургьанды.

Жашчыкъны уа не жылыны, не сууукъну жибермеучю аллай бир сеийр жабыуу болгъанды. Ингирликде жашчыкь кесин жукъугъа жарашдыргъанды. Эмегенлеге эслетмей, жабыуун юсюне жабып, аны юсюне да чепкенчигин атып, жукъларгъа жатханды. Кече болгъанды.

Эмегенле, жашчыкъны жукълагъанын билип, келтирип, уллу къазан бла бир суу къуйгъандыла,

Жашчыкь къымылдагъанды. Ол къымылдагъанлай, эмегенле жан жанына секиргендиле да, букъгъандыла. Жашчыкъны тюбюне суу етгенди, сора ерге шош къопханды да, арлакъгъа барып жатханды. Бир кесекден жашчыкь жукълагъанды.

Эмегенле бютюн да бек къоркъгъандыла. Алай къоркь гъандыла, алай къоркъгъандыла, сау кечени узунуна кез лерине жукъу кирмей, таннга чыкъгъандыла.

Эрттенликде жашчыкъ къобуп барып, эмегенлени та маталарына айтханды:

-Адам улула сизге къонакъгъа келселе, сиз алагъа былай къарарыкъ зсегиз, энди ала сизге къонакъгъа келмезле.

Эмегенлени таматасы бек къоркъгъанды да:

-Не болгъанды сыйлы къонагъыма? деп соргъанды.

-Болуб а не болгъанды, сизни къошугъуз бюрчеледен топпа толуду, деп джуаплагъанды.

-Не болгъанды?

-Бюгече бюрчелеригиз жукъларгъа къоймагъандыла.

Жашчыкъны алай айтханын эшитгенлеринде, эмегенле сейир тамашагъа къалгъандыла, бютюн бек къоркъгъандыла.

Дагъыда бир талай кюн озгъанды.

Биягъы эмегенле жыйылгъандыла да, жашчыкъны бир зат бла сынаргъа тебрегендиле. Кече, адам улу жукълап тургъанлай, аны башындан уллу ташла тенгеретирге деп оноулашхандыла. Эмегенле алай оноулаша тургъанда, жашчыгьа кесин жукълагъан кибик сундуруп, эмегенлени оноуларына жашырын тынгылап тургъанды.

Эмегенле сакълагъан кече жетгенди. Жашчыкь ол кечеге кесин хазырлагъанды.

Кече болгъанлы, барысы да жукъларгьа жатхандыла.

Жашчыкъны уа дагъыда бир сейирлик жабыуу болгъанды ташдан, темирден, .да къоругъан.

Жашчыкь кесини сейирлик жабыуун юсюне жапханды, аны юсюне да чепкенчигин атханады да жатханды. Кече арасында эмегенле чардакъдан уллу ташланы жашчыкьны юсюне атып тебрегендиле. Аланы. дауурларына жашчыкь уяннганды да, алайдан къобуп барып, башха жерде жукълагъанды. Алай бла жашчыкъгъа жукь эталмагъанларында, эмегенле бютюнда бек къоркъгьандыла. Асыры къоркъгъандан, сау кечени узунуна жукъламагъанлай, тангнга чыкъгъандыла.

Эрттенликде эмегенлени таматасы келип, къонакъгъа:

-Ахшы къонагъым, бюгече уа тынч жукъладынгмы? деп соргъанды.

Жашчыкь да:

-Сизни чырдьгъыз осал кереем, кече ортасында топуракъ агъып тебиреди да, ол бираз тынчлыкъсыз этди ансы, башха хатам жокь эди, жукълагъан а бек аламат этгенме, деп жууаплагьанды.

Алайда эмегенле арталда къоркъуп, не этерлерин билмей, знди бу къоркъуулу къонакъны юйюне атландырып, кеслерини башларык андан къутхарыргъа оноу этип башлагъандыла.

Эмегенлени аллай къайгъыгъа киргенлерин а жашчыкь жашырын тынгылап, эшитип тургъанды.

Бир эрттенликде аланы таматалары, тогъуз башлы эмеген, къонакъны кесине чакъыртханды.

Адам улу, ахшы улан, дегенди тогъуз башлы эме ген, сен бизни багъалы къонагъыбыз, бизге жумуш бла келген болурса. Жаныбыз жанынга къурман, не кереклинг бар эсе да айт, билдир.

Жашчыкь айтханды:

-Мени сизге уллу жумушум да жокъду, алай адам улуланы кичи жашы къатын алады да, мени сизге анга къалынлыкъ жыя ийгендиле.

Эмегенле бек сейирге къалгъандыла.

Тогъуз башлы эмеген:

-Да, ол бек иги ишди. Адам улуну жюреги не затны сюеди? деп соргъанды.

-Артыкь кеп да тилемейди. Ючлю геммеш тулукь бла бир чий алтын берсегиз, болур, деп жууаплагъанды. Эмегенлеге ол бек къыйын керюннгенди, алай а мадарлары .къалмагъанды, болгъан алтынларын бирге жыйгъанларында, бир ючлю геммеш тулукь бла бир болгъанды. Аны бергендиле. Жашчыкь айтханды:

-Да сау болугъуз, алай бу тулукъну мен элге кесим элтип барыргъа ушагъыулу тюлдю. Биригиз келсин да, мени да, тулукъну да элтсин.

Жашчыкъны элине барыргьа эмегенлени бири да унамагъанды. Сора чеп атхандыла. Чеп аханларында, жаш чыкъны элине элтирге эмегенлени бек мазаллысына тюш генди. Къоркъса да, эмеген боюн салгъанды... Тулукъну аркъасына кетюргенди, жашчыкъны да бойнуна. миндир генди да, кючден бутдан элге жетдиргенди.

Элни къатына жетгенлей, биягъы Жашчыкь эмегенни къоркъутургъа мурат этгенди да, айтханды:

-Быллай къонакь келгенин мени элим билмейди. Мен алгъаракь барайым да, къонакъбайланы хазыр этип турайым. Сен а мени ызымдан акъырын акъырын келе тур. Айтып къояма, мен,ден къачаргъа умут этме. Не аямасанг да, къачып менден къутулалмазса. Экинчи айланып къолума тюшсенг а, жанынг сау къалмаз. Къуру сени бла къоймам, эмегенлени бютеу тукъумун тауусурма, тукъумсуз этерме.

Алай айтып, жашчыкь алгъа кетгенди. эмеген да аны ызындан, геммеш тулукъну да кетюрюп, къоркъа къоркъа, элге келгенди.

Ол келирге, жашчыкь анасына барып, аны бла селешип, аны не зат этерин юйретип, дагъыда эмегенни аллына баргъанды. Эмегенни юйюне элтгенди. Ол, геммеш тулукъну эшик артына сюеп, къонакъбай кергюзтген тапчанга олтургъанды.

Жашчыкь анасына:

-Анам, эмеген улу узун жолну жолоучу болгъанды, ач да, арыгъан да болур. Бир сыйла, дегенди.

Анасы:

-Не ашаргъа сюерик болур, жашым, эмеген улу? деп соргъанды.

-Да, ол къакъланмй тургъан эмеген бутну шишле, дегенди жашы.

Анасы:

-Да, аурууунгу алайым, тюнене къонакъла келген эдиле да, эмеген бутну алагъа ашатханма. Къакь этилген эмеген этлени угъай дерик тюйюл эсе, бусагъат аш этейим, дегенды.

-Къакь эмеген эт ашармы эдинг, эмеген улу? деп жаш эмегеннге соргъанлай, ол, къоркъгъандан тезалмай, секирип къобуп, къачама деп, юйню эшиклерин да ууатып, чыгъып, мыллыгын тюзге атханды. Жашчыкь:

-Ой, о ха хай... жибермегиз эмеген улуну! деп къычыргъанды.

Элден узайгъандан сора, эмеген епке солуу этип, уллу езенде къачып баргъанлай, тюлкючюк аллына тюбегенди. Эмегенни алдар мурат этгенди да:

-Эй, жол болсун, эмеген! дегенди.

Эмеген ашыгъышлы:

-Сау бол, тюлкю! деп жууап бергенди.

-Былай ашыгъып къайдан келесе? Къайры бараса?

-Аллах, аллах... Башымы кючден къутхарып келеме...

-Не болгъанды?

Жашчыкь бла эмегенни арасында болгъан ишлени хапарл,рын эмеген тюлкюге айтханды. Тюлкючюк, аны хыликке этип, кюле:

-Ой, ой, сен а не бош затдан къоркъгъан эдинг. Мен аны ненча кере алдагъанма. Ол энди манга тюбесе, манга жол къоюп айланады... Ха ха ха... Сени уа нечик иги алдагъанды, дегенди.

Тюлкючюкню алай хыликкялагъаны эмегеннга бек ачыу тийгенди.

Тюлкючюк айтханды:

-Энди, андан, эсе, арыгъан да эгген болурса, манга кел да, ауузланнган да, солугъан да эт, артда уа алай бара барырса.

Эмеген. Тюлкюню айтхайына ыразы болгъанды. Экиси да тюлкюню юйюне барабыз деп тебиретендиле. Кеч болгъанды. Бара бара кетгендиле да, тюлкючюк эмегенни биягъы жашчыкъны элине элтгенди, тюлкючюг'а жашчыкъны юйю элни къыйырында болгъанын билгенди да, тюзюнлей анга элтип баргъанды:

-Эй, эшиклени ачыгъыз! деп къычыргъанды.

Жашчыкь, туруп, эшиклени ачханды.

Тюлкючюк:

-Кир юйге, кир, къонакь, деп жарыкь болгъанды.

Эмеген, жашчыкъны эслемей, юйге киргенди. Тюлкючюк жашчыкъгъа айтханды:

-Да, ол эрттеден тургъан борчум ючюн муну аллыкь эсенг, келтиргенме, дегенди.

Тюлкючюк алай айтханда, эмеген, биягъы жашчыкъны таныгъанды да, бек мардасыз къоркъгъанды.

Жашчыкь тюлкюню камсыклагъанын ангылагълнды да, эмегенни къоркъутургъа:

-Да, тюлкю, мен сени жанынга тиерге сюймейме, алай мен санга бир башлы эмеген келтир демеген эдим, дегенди.

Жашчыкь алай айтханлай, эмеген тезалмай, къачама деп, юйню бир къабыргъасын да оюп, арбазгъа чыгъаргъа, тюлкючюк, ызындан жетип:

-Уй, жибермегиз! деп къычырып, сермеп жауурунундан тутханлай, эмеген тюлкюню алып къачханды. Тюлкючюк не кюрешгенди да, кесин ычхындыралмагъанды.. Эмеген тюлкючюкню да алгъанлай, эмегенлеге баргъанды.

Аланы кергенлеринде, эмегенле бек къууандыла. Тюлкючюк, кесини болумуну къоркъуулугъун эслеп, ычхынып къачаргъа тебирегенди. Алайлай, аны алып келген эмеген, сермеп, тюлкючюкню аягъындан тутханды да, жибермегенди.

-Эй, жууугъум, дегенди эмеген тюлкючюкге, энди сен бизни къолубуздан ычхынмазса. Сени этгениги. мен санга унутмам, дегенди.

Эмегенле барысы да бирден: